Celebracja mszy świętej wymaga wyjątkowej oprawy – od księdza bezwzględnie wymaga się noszenia odpowiednich szat liturgicznych. Zwyczaj ten jest głęboko zakorzeniony w tradycji, podobnie jak wytyczne wskazujące na kolory szat liturgicznych. Dla osoby uczestniczącej we mszy świętej nie do końca jasne są zasady dotyczące kolorystyki i tego, jakie znaczenie mają poszczególne szaty. Samo rozpoznanie poszczególnych strojów również przysparza nie lada problemów. W poniższym artykule dokładnie to wyjaśnimy.
· Co symbolizują kolory szat liturgicznych?
· Ubiór księży – rodzaj szat
· Czym się charakteryzuje i jak wygląda wierzchnia szata liturgiczna?
Zasady noszenia szat liturgicznych
Żaden kapłan nie może odprawić mszy świętej w cywilnym ubraniu. Przepisy kościelne jasno określają reguły dotyczące rodzaju i kolorów szat. Kodeks prawa kanonicznego wskazuje na to, że strój księdza musi być schludny, czysty i wyprasowany. Mało tego, musi być on wcześniej poświęcony przez biskupa lub innego duchownego, zajmującego odpowiednie stanowisko w hierarchii kościoła. To, jakie szaty liturgiczne i w jakim kolorze ubiera ksiądz, nie jest uzależnione od jego gustu, a od przepisów. Zasady sprawiają, że każda plebania jest wyposażona w naprawdę sporą ilość strojów liturgicznych.
Każda osoba, która sprawują posługę podczas mszy, jest zobowiązania do noszenia odpowiedniego stroju. Oczywiście jest on uzależniony od sprawowanej funkcji. Hierarchia osób wykonujących obowiązki podczas mszy jest następująca:
· Ministrant
To chłopiec pełniący posługę. Ma on na sobie przeważnie komże, a więc białe szaty sięgające długością do pasa o długich rękawach. W zależności od parafii ministranci mogą nosić dodatkowo pelerynki, jednakże nie wszędzie jest to praktykowane. Komże to również popularne stroje komunijne, pamiętajmy jednak, że różnią się one od tych noszonych przez ministrantów.
· Lektor
Lektor przeważnie ma na sobie albę. Ta biała szata liturgiczna nawiązująca do tradycji sięga długością do kostek i symbolizuje czystość duszy. Jest ona przewiązana w pasie sznurem liturgicznym. Warto wspomnieć, że alba to najstarszy strój.
· Diakon
Osoby pełniące funkcję diakona są po pierwszym z trzech stopni święceń kapłańskich. Mimo tego, że nie posiadają oni prawa do odprawiania mszy świętej, to mogą rozdawać komunię. Podczas mszy mają oni na sobie stułę, przepasaną z lewego barku do prawego biodra. Nie mogą oni nosić ornaty, a podobną do niej dalmatykę wyróżniają się rękawami.
· Ksiądz
Wierzchnia szata księdza to ornat, które kolory są uzależnione od okresu liturgicznego. Prócz tego ksiądz posiada całą masę innych szat, do których się zalicza alba, pluwiał, stuła, sutanna, habit, koloratka, humerał, kapa. Stroje księdza są również zdecydowanie bardziej zdobione, oczywiście przy zachowaniu skromności i umiaru.
· Biskup
Biskupi strój różni się od tego, co ma na sobie ksiądz. Poza standardowymi szatami księdza, ich atrybutami są jeszcze następujące elementy: piuska, mitra, ozdobny pas, pierścień, pektorał zawieszony na szyi oraz pastorał (noszony w rękach).
Rodzaje szat liturgicznych
W kościele katolickim wyróżnia się sporą ilość szat liturgicznych. Większość z nich kojarzymy, ale na ogół nie mamy pojęcia, jak się nazywają. Poniżej przedstawiamy listę:
· Alba
Podstawowa szata liturgiczna. Swą długością sięga po kostki, ma długie rękawy, a w pasie jest przewiązana cingulum. Ta tradycyjna szata symbolizuje czystość duszy będącej w stanie łaski uświęconej.
· Komża
Komża to skrócona alba, ale nie można również odprawiać mszy świętej.
· Ornat
Ornat to ozdobna szata liturgiczna, którą ma na sobie ksiądz odprawiający mszę świętą. Jej kolor zależy od okresu liturgicznego.
· Stuła
Stuła to długa szarfa, którą noszą biskupi i kapłani na szyi, a diakoni mają ją przepasani ukośnie.
· Kapa liturgiczna (pluwiał)
Kapy to peleryna zapinana pod szyją, zakładana na szatę podczas udzielania sakramentów. Ta wierzchnia szata jest noszona również podczas procesji.
· Sutanna
Szata do kostek, na ogół czarna, ale dopuszcza się również inne kolory – są one zależne od pozycji w hierarchii kościelnej.
· Koloratka
Biały, sztywny kołnierzyk noszony przez osoby duchowne.
· Humerał
Chusta zakładana ubranie, ale pod szatę, symbolizująca czyste myśli kapłana.
· Piuska
Małe nakrycie głowy. Kolor zależy od sprawowanej funkcji w hierarchii. Kolor purpurowy noszą biskupi, różowe piuski są używane przez arcybiskupów, czerwone przez kardynałów. Jak wszyscy wiemy, piuskę białą ma na sobie papież.
· Mitra
Nakrycie głowy z dwoma paskami zwisającymi na karku.
Kolory szat liturgicznych
Jak widać, w zależności od okoliczności i sprawowanej funkcji noszone od różnego rodzaju szaty liturgiczne. Kolory z kolei narzuca okres w liturgii i mają one ogromne znaczenie. Poniżej przedstawiamy podział:
• Zieleń
Najczęściej noszony ornat ma kolor zielony, który symbolizuje nadzieję. Zakłada się je na co dzień i podczas odprawiania mszy w okresie, kiedy nie przypada żadne święto kościelne.
• Biel
Ornat w kolorze białym symbolizuje czystość i jest noszony w święta i wspomnienia Chrystusa Pana z wyjątkiem tych dotyczących jego męki oraz podczas udzielania sakramentów.
• Fiolet
Fioletowy ornat jest noszony podczas liturgii w okresie Wielkiego Postu, Adwentu i mszy za zmarłych.
• Różowa szata liturgiczna
Różowy ornat jest zakładany w czasie III niedzieli Adwentu, czyli tzw. niedziela Gaudete (radości), a także IV niedzieli Wielkiego postu (Laetare).
• Czerwień
Ksiądz zakłada czerwony ornat w Wielki Piątek, Niedzielę Palmową, święto Podwyższenia Świętego Krzyża, niedzielę Zesłania Ducha Świętego oraz podczas udzielania bierzmowania i mszy pogrzebowych papieża.
• Czerń
Czarny ornat jest zakładany 2 listopada oraz podczas mszy pogrzebowych.
• Złoto
Złote szaty liturgiczne zastępują wszystkie inne ornaty z wyjątkiem fioletowych i czarnych.
Najciekawsze wpisy na naszym blogu:
Sukienki komunijne XXL - co wybrać dla dziewczynki o zaokrąglonej sylwetce
Jak dobrać wianek komunijny?
Ministrant - Strant - Maxistrant ;), czyli jak to jest z funkcjami liturgicznej służby ołtarza
Zamówienia grupowe na ubrania komunijne - wady i zalety
Długa, biała sukienka na komunię - konieczność czy siła przyzwyczajenia?
Kiedy zamówić sukienkę na Komunię Świętą?
Gdzie kupić sukienkę na komunię?
Rękawiczki do Komunii - niezbędny dodatek czy przerost formy nad treścią?
Podstawowe zasady, dzięki którym szybko i dobrze zdejmiesz miarę na strój komunijny
Przygotowanie do Pierwszej Komunii Świętej trwa ponad pół roku
Sukienki pokomunijne, czyli w co ubrać dziecko po powrocie z Kościoła?
Sukienka komunijna czy alba liturgiczna - co wybrać?