Jakie są rodzaje krzyża katolickiego?
Ten symbol kojarzą katolicy na całym świecie. Jednak nie każdy wie, że poza tym tradycyjnym istnieją również inne rodzaje krzyża. Zapoznaj się z naszym artykułem i poznaj kilka ciekawostek.
Symbolika krzyża
W czasach Jezusa krzyż stanowił symbol hańby, gdyż ginęły na nim osoby oskarżone o przestępstwa. Jednak dziś jest to najważniejszy znak dla katolików, którzy czczą go podczas różnych świąt i obrzędów. Ponadto krzyże wiesza się w domach i nosi na szyi w formie biżuterii. Stanowią również nieodłączny element pomników czy kapliczek, które tak często wpisują się w układ wiejskiej architektury.
W naszej kulturze najczęściej spotkamy łacińskie krzyże, choć pojawiają się ich różne wersje, odmienne pod względem geometrii znaku czy zastosowanych ornamentów. Wszystkie rodzaje krzyży mają swoją symbolikę, a niekiedy są również związane z lokalną tradycją i kulturą. To sprawia, że zdecydowanie warto przyjrzeć im się bliżej.
W naszym zestawieniu dowiesz się, czym charakteryzują się krzyże katolickie rodzaje oraz jak wygląda ich symbolika.
Krzyże rodzaje
Wbrew powszechnym opiniom, nie do końca wiadomo, na jakim krzyżu zginął Jezus. Problematyka ta nadal stanowi obszar badań naukowców. Jednak to konstrukcja z długiej belki pionowej i krótszej poziomej stanowi tak ważny symbol od samych początków chrześcijaństwa. Warto dodać, że aż do IV wieku chrześcijanie nie przedstawiali krzyża w postaci obrazów czy rzeźb. Jednak dziś różne rodzaje krzyży katolickich stanowią ważny element sztuki sakralnej. Czas przyjrzeć się szczegółom z wielu stron świata.
Krzyż łaciński
To podstawowa forma krzyża katolickiego, którą spotkać można niemal wszędzie. Wiele badaczy wskazuje, że to właśnie ten rodzaj oddaje kształt krzyża, na którym zginął Chrystus. Ponadto konstrukcji nadaje się głębszą symbolikę. Otóż pozycja wertykalna mówi o jedności człowieka z Bogiem, natomiast horyzontalna określa cały świat, który obejmuje Jezus. Takie przesłanie było widoczne jeszcze bardziej, gdy na krzyżu przedstawiano wizerunek Syna Bożego.
Warto nadmienić, że te rodzaje krzyży chrześcijańskich nazywa się również krucyfiksami. Ponadto można spotkać formy z inskrypcją INRI, która oznacza – Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum (Jezus Nazarejczyk Król Żydowski). Zdarza się również, że na pionowej belce umieszczane są gwoździe, młotek czy zegar z godziną śmierci. Kolejny rodzaj łacińskiego krzyża to krzyż lotaryński (z dodatkową krótszą belką na górze) oraz krzyż celtycki (z górną belką wpisaną w okrąg), który pochodzi z Wysp Brytyjskich.
Krzyż grecki
Grecka tradycja miała duży wpływ na przedstawianie krzyża. Otóż na początku używano konstrukcji złożonej z dwóch równych belek, które krzyżowały się pod kątem prostym. Regularna forma symbolizowała doskonałość Jezusa Chrystusa i jego wpływ na porządek wszechświata. Niekiedy krzyż grecki wpisywano w okrąg, który również stanowił formę idealną.
Warto dodać, że na planie greckiego krzyża często budowano świątynie. Ponadto stanowił on podstawę dla krzyża jerozolimskiego. W tym przypadku w każdym jego kącie umieszczano niewielkie krzyże równoramienne. Taką symbolikę niekiedy interpretuje się jako cztery ewangelie lub cztery strony świata.
W dalszej części artykułu poznasz różne rodzaje krzyża, lecz obok łacińskiego, to właśnie grecki spotykany jest na co dzień – symbolizuje pomoc medyczną.
Krzyż św. Antoniego, św. Franciszka i św. Andrzeja
Nie każdy wie, że św. Antoni Wielki posługiwał się symboliką krzyża w kształcie greckiej litery „tau”, która nieco przypomina znaną nam literę „T”. Symbolizowała ona Chrystusa i często dodawano do niej liczbę 300, jako symbol doskonałości. Po krzyż św. Antoniego sięgał również św. Franciszek z Asyżu oraz przedstawiciele jego zakonu.
Taka forma krzyża do dziś kojarzy się z tym znanym świętym, choć czcił on również krzyż wieloramienny z wizerunkiem Chrystusa. To z kolei krzyż pochodzący z Syrii.
Na krzyżu w kształcie litery „X” miał zginąć św. Andrzej. To bardzo często wykorzystywany symbol w heraldyce, a także w ruchu drogowym, gdyż stanowi ostrzeżenie przed przejazdem kolejowym.
Krzyże wschodnie
W czasach Jezusa podporę dla skazańców prawdopodobnie stanowiła spadzista belka w okolicach stóp. I w ten właśnie sposób przedstawiano krzyż w Bizancjum. Taka konstrukcja ma również swoją symbolikę i nawiązuje do łotrów, ukrzyżowanych wraz z Jezusem. Belka w górnym kierunku ma przypominać o dobrym łotrze, który wyraził skruchę. Natomiast ta skierowana w dół określa złego łotra, któremu obcy był żal za popełnione czyny.
Krzyże ośmioramienne charakteryzują się poziomą belką ze wspomnianą już inskrypcją INRI. Ponadto czasem zamieszcza się na nich niewielki półksiężyc w pozycji rogami do góry. To symbolika zwycięstwa Jezusa nad nocą śmierci i grzechu. Oznaczenie to bywa jednak błędnie interpretowane jako zwycięstwo chrześcijaństwa nad islamem.
Na tym jednak nie kończą się rodzaje krzyży przedstawiane na wschodzie. Otóż w cerkwiach spotkać można golgoty z wizerunkiem krzyża, sylwetką Matki Boskiej i św. Jana. Konstrukcja opiera się na podstawie z malunkami ludzkich kości i czaszki, które symbolizują grzechy.
Krzyże chrześcijańskie w innych krajach
Czas przenieść się do Etiopii, w której przedstawiono krzyż wpisany w herb państwa. W tym symbolu pionowa belka jest długa, a na górnej części umieszcza się poziomą belkę ze zdobieniami. Kształt nieco przypomina krzyż jerozolimski.
Natomiast w Armenii można spotkać chaczkar, czyli kamienną płytę z różnymi wzorami, w której wyryto krzyż. Nie widnieje na nim wizerunek Jezusa. Można ją spotkać na murach świątyń i grobowcach.
Rodzaje krzyży katolickich są bardzo różnorodne, a kolejnym przykładem jest krzyż św. Nino, który używany jest w Cerkwi Prawosławnej. Przypomina on krzyż łaciński, lecz krańce poziomej belki skierowane są w dół. Według podań Nino zwana również Niną lub Noną pewnego razu postanowiła wykonać krzyż z gałązek winnego krzewu i przewiązała je kosmykami włosów. Natomiast w kolejnym dniu poziome końce wygięły się w dół.
Najciekawsze wpisy na naszym blogu:
Odzież dla ministrantów - jaki jest najlepszy wybór?
Liturgiczna służba ołtarza - czym jest i kto może w niej uczestniczyć?
Alby dla ministrantów - co wybrać?
Alba dla lektora - co to takiego?
Sukienki okolicznościowe na przyjęcie - trendy na komunię 2021
Sutanny w nietypowych rozmiarach
Pierwsza komunia dziecka a rozwód rodziców-wszystko, co musisz wiedzieć na ten temat
Idealna sukienka na pierwszą komunię świętą
Pierwsza komunia święta w Wielkiej Brytanii. Co należy o niej wiedzieć?
Buty komunijne dla chłopca i dziewczynki- jakie wybrać?
Sutanna - historia powstania
Ile kosztuje Pierwsza Komunia Święta